Page 513 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

Anayasal Direktiflerin Pratik Uygulamasına İlişkin Perspektifler

tif yorum öğretisi” (objektive Auslegungslehre) başlığı altında, argü-
manların tercih edilebilirliği için getirilen kural düşünülebilir. Bunu
müteakip çatışma durumunda lafzi veya sistematik yorum, tarihi ve
genetik yoruma tercih edilir. Çünkü (lafzi ve sistematik) bu yorumlar
norm metnine daha yakındır ve norma tabii olanları daha iyi yönlendi-
rebilir. 395

Bunun dışında stereotip olarak tekrarlanan, “lafız yorumun en dış
sınırını oluşturur” şeklindeki formül de bu doğrultudadır. 396 (En azın-
dan mahkemenin üzerinde ciddi bir şekilde tartıştığı vakalarda) – yu-
karıda detaylıca açıklandığı üzere – sadece dil ile tanımlanan bir sını-
rın olmadığı 397 esas alınırsa – pratik hukuk çalışması için yaygın kul-
lanımı yine de uygulanabilir görünen – lafzi sınır belirlemesi
(Hinweis), mantıken lafzi yorum argümanlarının en sağlam vurgusu
olarak anlaşılabilir: Lafzi bağlam, çoğunlukla belirli bir yorum biçimi
lehineyse diğer bağlamlar yalnızca istisnai olarak bir karşı yorum bi-

çimini lege artis gerekçelendirebilir. Lafzi yorum bu gibi durumlarda,
bilhassa normun uygulanması gereken mesele, bir kavramın standart
kullanım örneğini (Standardgebrauchbeispiel) oluşturuyorsa ehemmi-
yet arz eder.
Bir kavramın kapsamına kesin olarak girmesi gereken olayların tanım-
laması dilbilimde, sosyal psikolojide ve bilişsel psikolojide farklıdır. Bunlar
“şema”, “skript” “senaryo” ve “matrikse” dair daha çok pejoratif olan “ste-

395 Bu bağlamda – elbette açıkça “katı bir sıralama” olarak anlaşılmayan – hukuk
kazanımının (Rechtsgewinnung) “ikincil hiyerarşisi” (lafzi ve sistematik yo-
rum/tarihi ve genetik yorum/teleolojik yorum), Looschelders/Roth, Juristische
Methodik im Prozeß der Rechtsgewinnung, 1996, s. 193 vd. özetlenmektedir.
396 Birçok karardan ziyade BVerfG içtihadı için bkz. BVerfGE 92, 1; ceza konula-
rında BGH tarafından (md. 103 II GG!) BGHSt 29, 129, 133.
397 Dil ile sınır olan lafzi sınıra karşı farklı ispatlarla Christensen, Was heißt Ge-
setzesbindung, 1989, s. 283 vd.
 Çevirmen notu: Latince “sanatın kurallarına uygun olarak” şeklinde çevrilmek-
tedir. Burada gerekçenin “profesyonel uygulamaya göre yapılması” kastedil-
mektedir.

511