Page 446 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

YARGISAL GEREKÇELENDİRME TEORİSİ

ölçüler (Effizienzgesichtspunkte) gerekçenin amaçlarını yerine getire-
mediğinde veya işlevini yerine getiremediğinde gerekçenin gereklili-
ğine karşı çıkabilir.

Bununla birlikte, anayasanın yöntemle ilgili normları, yalnızca ge-
rekçelendirme yükümlülüğünün “olup olmadığı” (“ob”) sorusu için
değil, aynı zamanda gerekli olan “nasıl” (“wie”) sorusu için de daya-
nak sağlar: Md. 3 I GG yöntem eşitliğine yönelik temel bir hak ortaya
koyar. Bu hak, gerekçelendirmede kararın yalnızca herhangi bir norm
metnine dayanmadığı aynı zamanda kabul edilen metot kültürü lege
artis uyarınca bu metotlarla bağlantılı olduğunu belirtmeyi gerektirir.
Lex artis’in uygulaması gerekçede açıklanmalıdır ve bu karar normu-
nun bir norm metnine (kanuna bağlılık, md. 97 I GG) atfedilebileceği-
ni ve hâkimin bunu kendisi tarafından formüle edilmiş bir gösterge
dizisine değil, resmi olan bir gösterge dizisine dayandırdığını gösterir
(işlevsel kuvvetler ayrılığı, md. 20 III GG). Gerekçenin ilgi düzeyi
(Relevanzhorizont), diğerlerinin yanı sıra, tarafların (hukuki dinlenil-
me hakkı, md. 103 I GG) yargılamadaki argümanlarıyla (usule ilişkin
hukuk devleti ilkesi) ve norm metinlerinin yanı sıra, önceki kararlarla
(hukuka ve kanuna bağlılık md. 20 III GG) şekillenir. Bununla birlikte
gerekçe, üst mahkemelere lex artis’e uyulup uyulmadığını, öne sürü-
len argümanların dikkate alınıp alınmadığını ve gerekçenin ilgili diğer
gerekliliklerini denetleme olanağı sağlamalıdır (md. 19 IV GG).
Yargılama usulünün temel hakları güvence altına alma işlevi, iki hususa
işaret etmektedir: Bir yandan gerekçelendirme yükümlülüğü, vatandaşa yal-
nızca hukuk refleksi olarak fayda sağlayacak tamamen objektif bir yükümlü-
lük değildir; daha ziyade, diğerlerinin yanı sıra, vatandaşlık haklarının ger-
çekleştirilmesine hizmet etmeyi amaçlamaktadır. Öte yandan, uyuşmazlığın
karara bağlanmasında yargılamanın önemi, gerekçelendirmeye de yansıtıl-
malıdır. Bu iki nokta arasında bir bağlantı varsa, şöyle denebilir: Mahkeme-
de genellikle bireyin hukuki konumu konusunda bir anlaşmazlık olduğu için,
gerekçe yargılamada ileri sürülen görüşlerin (nihayetinde tartışma hakları
temsil eden) yeterli olup olmadığını açıkça ortaya koymalıdır.

444