Page 402 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

YARGISAL GEREKÇELENDİRME TEORİSİ

basamaklı şekilde “gerçekleşmesi” söz konusudur; etkili ifadenin te-
meli olarak bilgi edinme hakkı, kişinin açıklama yapma hakkı ve söz
konusu açıklamanın dikkate alınması 109 .

Bilgi edinme hakkı, gerekçelendirme yükümlülüğünün dayanağı
olarak görülemez, çünkü bilgiye dinlenilme hakkından sonra değil tam
aksine öncesinde ulaşılmalıdır. “Açıklamayı dikkate alma” yükümlü-
lüğü ise gerekçenin gerekliliğini gösterir: “Dikkate alma”, doğası ge-
reği, tarafların çıkarımlarına uyulması gerektiği anlamına gelmez;
ancak söz konusu beyanın en azından göz önünde bulundurulması ve
karar verme sürecine dâhil edilmesine yol açar. 110 Bu tarz bir değer-
lendirmenin yapılmış olması da gerekçelendirme ile kanıtlanabilir
(yani kanıtlanabilir hale gelir). Buna göre, öğretide gerekçelendirme
111
yükümlülüğü yaygın olarak md. 103 I GG’ye dayandırılmaktadır.
Waldner, hukuki dinlenilme hakkından monografik eserinde şu sözler-
le bahseder: “Hukuki dinlenilme hakkını sadece tanımakla yetinmeyip
aynı zamanda değerlendirmelerine dâhil ettiği ancak gerekçelerden
anlaşılabilir.” Çünkü gerekçelendirme yükümlülüğü dikkate alınmak-
sızın dinlenilme hakkının ihlaline karşı bir yaptırım uygulanamaya-
caktır. Bu sebeple, “gerekçe (...) belirli ölçüde hukuki dinlenilme hak-
kının bir ‘karşılığı ve cevabıdır’”. 112

109 Daha ziyade bkz. Maunz/Düring/Herzog-Schmidt-Aßmann, md. 103 I, para. 69;
karşılık gelen BVerfGE 64, 135 vd.; 69, 145, 148.
110 “İleri sürülen hususların dikkate alınmasını isteme hakkına” ilişkin çok sayıda
açıklama ile ilgili olarak, Lücke, Begründungszwang und Verfassung, s. 80, dn.
134.
111 Özellikle ayrıntılı olarak Brüggemann, Die richterliche Begründungpflicht, s.
152 vd.; ayrıca bkz. Jarasss/Pieroth-Pieroth, md. 103 para. 23 vd., özellikle pa-
ra. 26; Maunz/Dürig/Herzog-Schmidt-Aßmann, md. 103 I, para. 99; Münch-
Kunig, md. 103 para. 15; Sachs-Degenhart, md. 103 para. 42a (özellikle son in-
celeme merci kararları için); Degenhart, Gerichtsverfahren, in: Isen-
see/Kirchhof (eds.), HStR III § 76 para. 19; Knemeyer, Rechtliches Gehör im
Gerichtsverfahren, in: Isensee/Kirchhof (eds.), HStR VI, § 155 para. 32.
112 Waldner, Der Anspruch auf rechtliches Gehör, para. 185.

400