Page 394 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

YARGISAL GEREKÇELENDİRME TEORİSİ

83
Bununla birlikte insan onurunun deyim yerindeyse “bozuk para”
haline getirilip getirilmediği sorgulanabilir. “Emir kulu” metaforu,
meseleyi aydınlatmaktan ziyade muğlaklaştırmaktadır: Gerekçesiz bir
talimatın her halükârda insan onurunun ihlaline yol açtığı iddia edil-
mez ve devletin mahkemeleri tarafından yapılan bu tür bir muamele-
nin, ordudaki üstün emrinden veya (kamu veya özel) bir iş ilişkisinde
amirin talimatından daha aşağılayıcı olacağı görüşü açıklanabilir de-
84
ğildir. Ayrıca, md. 1 I GG’nin yalnızca az ya da çok “ciddi” ihlalleri
85
kapsadığı kabul edilmektedir. Bununla birlikte, bir kararın külfet
yükleyici etkisi genellikle gerekçeden ziyade hüküm sonucundan çıka-
rıldığından gerekçenin yokluğu, insan onuruna yönelik “ağır bir ihlal”
olarak görülemez. Bu, ilgili kişiye – temel haklar kapsamında açıkça
güvence altına alınmış olan – mahkeme önünde hukuki dinlenilme
86
87
hakkının tanındığı durumlarda ziyadesiyle geçerlidir.
Bununla birlikte, her şeyden önce md. 1 I GG tartışmasız olarak
yalnızca gerçek kişiler için geçerlidir. Söz konusu madde ne özel hu-
kuk ne de kamu hukuku kapsamındaki tüzel kişileri kapsamaz. Bu
nedenle, md. 1 I GG’den kaynaklanan gerekçelendirme yükümlülüğü,
birçok durumda etkisiz kalacaktır. Aslında şu şekilde bir ayrıma git-
mek mümkün görünmektedir; gerçek kişiler söz konusu olduğunda,

83 Örneğin bkz. Jarass/Pieroth-Jarass, md. 1, para. 4.
84 Bununla birlikte, bu muamelenin “insan onuruyla ilgili” olduğu sezgisel olarak
algılandığı ölçüde bu husus, ancak başka nedenlerden dolayı, idari veya yargı-
sal bir kararın “gerekçelendirilmesi gerektiği” beklentisine sahip olunmasıyla
açıklanabilir. Bununla birlikte, “hissedilen” gerekçelendirme zorunluluğunun
temeli, insan onurundan ziyade aşağıda daha ayrıntılı olarak incelenecek diğer
ilkeler olacaktır.
85 Ayrıca bkz. Pieroth/Schlink, Grundrechte, para. 411.
86 Hukuki dinlenme hakkının güvencesinden gerekçelendirme yükümlülüğünün
ne ölçüde türetilebileceği ile ilgili olarak bkz. aşağıda s. 397.
87 Benzer şekilde Brink, Über die richterliche Entscheidungsbegründung, 1999, s.
59; Dolzer, Zum Begründungsgebot im geltenden Verwaltungsrecht, in: DÖV
1985, 9, 12.

392