Page 338 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

7.3 İndirgeme, Kısıtlayıcı Yorumlama, Kapsamlı Yorumlama ve Yeni Normların Oluşturulması 319

Tüm bunlar, yani kanun hükümlerinin yorumlanması, kanunun sistematiği, kavram-
sal analiz ve hukuk öğretilerinde formüle edilen kuramlar bir arada durur. Çeşitli hukuki
tezler birbirini destekler. Hukuki muhakeme - ve hukuk sisteminin kendisi - böylece
tutarlılık ve dolayısıyla rasyonellik kazanır. Ayrıca sistematik yorumlama, birbirine
benzeyen ilgili davalara benzer şekilde muamele edilmesine imkân tanıyan kavramlar
üretir. Bu şekilde başka bir tutarlılık ölçütü olan genellik yerine getirilir.

7.3 İndirgeme, Kısıtlayıcı Yorumlama, Kapsamlı Yorumlama ve
Yeni Normların Oluşturulması

7.3 İndirgeme, Kısıtlayıcı Yorumlama, Kapsamlı Yorumlama ve Yeni Normların Oluşturulması
Hukuki muhakemenin bir sonucu olarak belirlenen bir hukuk normunun uygulama
alanı, çoğu zaman, normun en doğal dilsel, hukuki olmayan bir anlamlandırılması ile
belirlenmiş olan alandan farklıdır. Buradan hareketle aşağıdakiler söylenebilir:
Hem indirgeme hem de kısıtlayıcı yorumlama, bir kuralın farklı yorumlama yöntem-
leri kullanılarak belirlenen kesin uygulama alanının, yalnızca lafzi yorumlama kullanıla-
rak belirlenen alana göre daha dar olması sonucunu doğurur.
Hem daha genel yeni bir normun (diğerlerinin yanı sıra yasal kıyas yoluyla) oluştu-
rulması hem de kapsamlı yorumlama yapılması, bir kuralın farklı yorumlama yöntemle-
ri kullanılarak belirlenen kesin uygulama alanının lafzi yorumlama kullanılarak belirle-
nen alana göre daha geniş olmasıyla sonuçlanır.
Bu ifadelere örnek vermek için aşağıdaki kuralı oluşturayım: “Tüm satranç oyuncu-
ları kulübe üye olma hakkına sahiptirler”. Bu durumda şu söylenebilir:
1. Bu kural, lafzi yorumlama ile bazen satranç oynayan tüm kişileri içerecek ve başka
hiç kimseyi içermeyecek şekilde anlaşılabilir.
2. Bu kural kısıtlayıcı yorumlama temelinde yorumlanırsa, örneğin bazen satranç oyna-
yan ancak ulusal satranç derneği tarafından verilmiş ve satranç oyuncuları olarak
yetkinliklerini gösteren resmî bir derecelendirmeye sahip olmayan kişiler elenebilir.
Dolayısıyla kısıtlayıcı yorumlama, kuralın uygulama alanını dilsel açıdan tartışmasız
olan çekirdeğiyle, şöyle ki, kuralın kesinlikle kapsadığı durumlarla sınırlandırır. Ku-
ralın uygulama alanına girip girmediği şüpheli olan tüm durumları eleyerek, bu alan-
la ilgili bir “çerçeve” oluşturur. Böyle bir kısıtlama biraz garip gelebilir çünkü bazen
arkadaşlarıyla satranç oynayan bir kişiye satranç oyuncusu denmeyecektir. Ancak bu
yorumu yapmak ve “satranç oyuncusu” ifadesini yalnızca resmî olarak tanınan
oyunculara tahsis etmek dilsel olarak mümkündür.
3. Bununla birlikte, bir indirgeme daha radikal olacak ve belki de büyük ustalar dışında
herkesi eleyecektir. Dolayısıyla indirgeme, yalnızca “çerçevenin etrafını” değil aynı
zamanda kuralın uygulama alanının dilsel açıdan tartışmasız olan çekirdeğinin bir
bölümünü de eler. Bu şekilde radikal bir kısıtlayıcılık, gündelik dille çelişmektedir.
“Satranç oyuncusu” ifadesinin “büyük usta” ifadesiyle aynı anlama geldiğini dü-
şünmek dilsel açıdan olanaksızdır. İndirgemenin nedenleri dilsel olmayıp, örneğin
kulübün son derece hırslı bir kulüp olmasıyla ilgilidir.