Page 342 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

7.4 Kıyas Yoluyla Sonuç 323

Aşağıdaki örnek ise daha karmaşıktır. Kooperatif Apartmanları Kanunu’nun 1.
maddesi, kooperatif apartman hakkını “ev veya evin bir kısmı” ile ilgili olarak ta-
nımlamaktadır. Ancak uygulamada, bu hak, sadece tek ailelik bir evi değil, aynı
zamanda buna bağlı arsa parselini de kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Bunun
nedeni, bir kira sözleşmesinin bir arsa parselini da kapsayabileceği hükmünü içeren
Gayrimenkul Kanunu’nun 12. kısmının 1. maddesi ile yapılan kıyastır (Bernitz ve
diğ. 1985, 84).
Aşağıdaki, mantıksal olarak doğru olan çıkarım, bu nedenle kıyas yoluyla sunulan hu-
kuki argümanın bir parçasıdır:

Öncül 1: F olgusu veya F’ye ilgili şekilde benzer olan bir başka olgu meydana gelirse, G’nin elde
edilmesi zorunludur.
Öncül 2: H, F’ye ilgili şekilde benzerdir.
Sonuç: Eğer H meydana gelirse, o zaman G’nin elde edilmesi zorunludur.
Bu çıkarım ilgili olmayı varsaydığından, Alexy’nin rasyonellik kuralı J.16’dan farklıdır
(yukarıdaki bölüm 4.3.4). İlgili şekilde benzer olma konusunda yapılacak bir öngörü,
genellikle çeşitli nedenlerin ve karşı argümanların tartılmasını ve dengelenmesini gerek-
tirir; karşılaştırma için: yukarıdaki bölüm 2.4.3 ve 5.4.3.

7.4.2 Yasal Kıyasın Kökeni ve Gerekçesi

İlgili şekilde benzer olma tahmini, birçok farklı konuyu içerebilir. Bazı durumlarda, üç
adımı içerir. Birinci adım, C davasına konu kişilerin, eşyaların, belgelerin, hakların,
yükümlülüklerin, yer ve zamana ilişkin durumların vb. L kanun hükmüyle düzenlenen
durumlardaki koşullara benzerlik gösterdiğinin tespitidir. İkinci adım, bu benzerliklere
dayalı olarak, L hükmünün C durumuna uygulanmasının bu hükümle düzenlenen du-
rumlarda elde edilenlere benzer toplumsal etkiler ortaya çıkaracağına dair bir tahmindir.
Üçüncü adım, C durumunun L tarafından düzenlenen durumlara benzer şekilde ele
alınması gerektiği sonucuna varmaktır.
Yasal kıyasın kullanılması, çeşitli somut nedenler ile otorite dayanaklarının tartılma-
sına ve dengelenmesine bağlıdır. Böyle bir tartma, sıçramaları ön varsayar ve hukukun
dönüşümüne yol açar; karşılaştırma için: yukarıdaki bölüm 2.7, 3.2, 5.8.5 ve 7.1.2. Yine
de yukarıdaki 3. bölümde tartışılan rasyonellik gereksinimlerini karşılayabilir.

Yasal kıyasın geleneksel kaynağı, yasada boşluk olarak adlandırılan durumun oluş-
masıdır; karşılaştırma için: yukarıdaki bölüm 1.2.3. Boşluk, değer yargısından bağımsız
bir şekilde keşfedilebiliyorsa o zaman hukuk yeterince değişmez değildir. Değerlendiri-
ci bir muhakeme, yasada bir boşluk olduğunu gösteriyorsa, yasa bu durumda tatmin
edici bir şekilde rasyonel değildir.
Yasal kıyas, her iki durumda da “benzer olana benzer şekilde muamele edilmesi” il-
kesiyle ve dolayısıyla adalet ve evrenselleştirilebilirlik hususlarıyla gerekçelendirilebi-
lir. Bunlardan ikincisi olan evrenselleştirilebilirlik, bir tutarlılık ölçütüdür; karşılaştırma
için: yukarıdaki bölüm 4.1.4.