Page 326 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

YARGISAL GEREKÇELENDİRME TEORİSİ

lıkla sonuçlanmaya mahkumdur. Bu nedenle, rasyonel argümantas-
yondan asgari şart olarak mantıksal bir hata (döngüsel akıl yürütme,
petitiones principii vb.) içermemesi beklenebilir ve beklenmelidir;
buna karşılık, genel bir önerme şeklinde hemen hemen hiçbir kararda
uygulanamayacak formel mantığa ilişkin bir çıkarım, rasyonel hukuki
argümantasyonun ön koşulu olarak aranmayacaktır.

Felsefi argümantasyon teorisinde klasik mantıkçılığın başarısızlı-
ğı, mantıksal argümantatif doğruluğun yerine argümantatif geçerliliğin
dikkate alınması sonucunu doğurmuştur. Argümanlar genellikle dinle-
yicilerin onayını almak üzere ileri sürüldüğünden, bu geçerliliğin da-
yanağı “rasyonel olarak erişilen uzlaşıdır (Konsens)”.
Mantığın “daha liberal biçimleri” veya tümden gelime dayanmayan
mantıksal çıkarımların sistematikleştirilmesi için alternatif mantıksal yakla-
şımlar farklı bir yöne evrilmektedir. Klasik mantıkla beraber söz konusu bu
yaklaşımların ortak noktası, (hepsinin) “zayıflatılmış, ancak yine de rasyonel
430
ve keyfilikten uzak oluşturulmuş bir taahhüt” içermesidir. Bu tarz yakla-
431
şımlar aynı zamanda − örneğin vaka karşılaştırmaları veya tartım usulle-
432
ri şeklinde − geleneksel biçimde hukukta yerlerini almaktadır. Bununla
birlikte, felsefi argümantasyon teorisinde mantıksal yaklaşıma nispeten daha
çok güven duyulan ve bir görüş dizisi oluşturan argümantasyondaki mantık-
sal akıl yürütmenin bu tür “daha yumuşak biçimlerinin”, hukuksal tartışmada
halen daha tercih edilen tümdengelime dayalı kıyasa (deduktiver Syllogis-
mus) nazaran çok belirsiz ve keyfiliğe açık olması sık sık eleştirilmektedir.

Rasyonaliteyi garanti eden talepler bakımından iki farklı temel
yön mevcuttur: Dilbilimsel yaklaşım kısmen bir kurallar dizisi aracılı-

430 Ayrıca bkz. Wohlrapp, Argumentative Geltung, in: Wohlrapp (ed.): Wege der
Argumentationsforschung, 1995, s. 280, 283.
431 Örneğin bkz. Haft’ın “Vaka Çalışması Yöntemi”; ayrıca bkz. Haft, Einführung
in das juristische Lernen, 1997.
432 Geleneksel yöntem üçlüsüne ek “gerekli eklemelerin” vaka grubu olarak değer-
lendirilmesine ilişkin ayrıca bkz. Vogel, Juristische Methodik, s. 150 vd.

324