Page 184 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

YARGISAL GEREKÇELENDİRME TEORİSİ

karşılaşılmaktadır, örneğin gece vaktinden söz edebilmek için havanın
ne kadar karanlık olması gerektiği veya hukukta bir ormanın varlığın-
dan söz edebilmek için kaç ağacın bulunması gerektiği gibi sorular
doğmakta, bu da hukukun hakimiyetini zorlaştırmaktadır. Bu sebeple
dilsel anlam, altlama faaliyetinde kullanılacak hukuki kavramın huku-
ki yorumlarında belirli ihtilaflara sebebiyet veriyor gibi görünmekte-
dir.

Kavramın hukuki öğretisi bu problemleri sınıflandırmaya ve böy-
14
lece yönetilebilir kılmaya çalışmaktadır. Kural-istisna mekanizması
da bu amaca hizmet etmektedir. Altlama faaliyeti için hâkim tarafın-
dan bağımsız bir değerlendirmeye tabi tutulması gerekmeden hazır
olan, anlamı açık ve kapsamı belirli olan terim “kural (Regelfall)” ola-
rak kabul edilir. Anlamı belirsiz olan terimin bu kuraldan sapma şekli
ve yöntemi, söz konusu terimin hukuki kavram öğretisindeki sınıflan-
dırmasını belirlemektedir.
Bu tür istisnalardan birinin, genellikle uygulanmasında şüphe olduğu
15
şeklinde tanımlanan, “belirsiz hukuk kavramı” olduğu söylenmelidir.
16
“Normatif kavram” , somut olaya uygulanmadan önce bir değerlendirme

14 Hukuk kavramlarının sınıflandırılmasına ilişkin çeşitli görüşlere dair bkz.
Wank, Die juristische Begriffsbildung, 1985 s. 6 vd. (örneğin, somut kavramla-
ra karşı temel kavramlar, dogmatik kavramlara karşı yasal kavramlar vb.). An-
cak en önemlisi, Wank’ın içeriğin sabitlenme derecesi olarak tanımladığı görüş-
tür. (A.g.e., s. 7).Bu noktada, genellikle anlamı açık olan kavram kesin olarak
kabul edilir ve sadece istisnalar incelenir. Örnek olarak istenildiği zaman geniş-
letilebilen bir liste için bkz.: Thaler, Mehrdeutigkeiten juristischer Auslegung,
1982, s. 3 vd.; Herberger/Simon, Wissenschaftstheorie für Juristen, 1980, s.
243 vd., 285 vd.
15 Daha önce atıfta bulunulan yazarlara ek olarak, Engisch’in açıklamaları için
ayrıca bkz. Engisch, Einführung in das juristische Denken, 1983, s. 257 vd., dn.
118b, 118c, 119, ayrıca bkz. Cattepoel, Der unbestimmte Rechtsbegriff als
Problem der Rechtssprache, in: Rechtstheorie 1979, s. 231 vd.
16 Engisch’in acıklamaları için ayrıca bkz., a.g.e., s. 259, dn. 120.

182