Page 352 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

7.5 Kanunların Amaçsal Yorumu 333

7.5.2 Kanunların Subjektif ve Objektif Amaçsal Yorumu

Sık olmamakla birlikte bazı durumlarda, bir kanun hükmü Z durumunun elde edilmesi-
nin öngörüldüğünü kesin bir şekilde belirtmektedir. Bununla birlikte, genellikle bir
kanun hükmü, amaçsal olmayan bir şekilde formüle edilir. Yalnızca Z’nin öngörüldüğü
sonucunu destekler. Sonuç, tek başına hükümden çıkmayıp diğer bazı makul öncüllerle
birlikte hükmün de dâhil olduğu bir diziden çıkmaktadır. Bununla birlikte, hükmün Z
hedefine ulaşmak için bir araç olduğu söylenebilir. Böylece bir kanun hükmünün amaç-
sal yorumun amacı şu şekilde ifade edilebilir.

Öncül 1: L hükmü Z hedefine ulaşmak için bir araçtır.
Öncül 2: L’nin, R kuralını içerdiği şeklinde yorumlanmaması hâlinde, Z’ye ulaşılamaz.
Sonuç: L, R kuralını içerdiği şeklinde yorumlanmalıdır.
Kanunun amacının dikkate alınması doğaldır. Kanun normlardan oluşur ve bir normun
amacı, ifade ettiği bir irade veya amaç olmaksızın anlaşılamaz; karşılaştırma için: yuka-
rıdaki bölüm 2.2.1.
Yukarıda da belirtildiği gibi zor davalar bakımından kanunun amacı (ratio legis), ya-
sama sürecine katılan kişilerin iradelerinden farklıdır. Kanunların ne amacı ne de öneri-
len anlamlandırılmaları, sadece bu iradenin tanımlanmasından mantıksal olarak çıkarıl-
maz. Amaçla ilgili sonuç yalnızca bazıları (hukuk paradigması çerçevesinde kesin ol-
mamakla veya doğru kabul edilmemekle birlikte) makul olan, karmaşık bir öncüller
dizisinden elde edilebilir; karşılaştırma için: yukarıdaki bölüm 6.6.2.
Başka bir deyişle, kanun metninden ve kanun “yazarlarının” iradesine ilişkin veriler-
den kanunun amacına doğru atılan adım bir sıçramadır.
Buradan hareketle, kanunların subjektif ve objektif anlamlandırması arasında bir ay-
rım yapılabilir. Subjektif anlamlandırma, yasama sürecine katılan kişilerin iradesine
veya hazırlık belgelerine dayanmaktadır. Dolayısıyla subjektif-amaçsal yorumlama,
aşağıdaki iki biçime sahiptir:
I

Öncül 1: “Yasa koyucu”, L hükmünü, Z hedefine ulaşmak için bir araç olarak görmektedir.
Öncül 2: L’nin R kuralını içerdiği şeklinde yorumlanmaması hâlinde, Z’ye ulaşılamaz.
Sonuç: L, R kuralını içerdiği şeklinde yorumlanmalıdır.
II
Öncül 1: Hazırlık belgelerine göre, L hükmü, Z hedefine ulaşmak için bir araçtır.
Öncül 2: L’nin R kuralını içerdiği şeklinde yorumlanmaması hâlinde, Z’ye ulaşılamaz.
Sonuç: L, R kuralını içerdiği şeklinde yorumlanmalıdır.
Kanunların objektif-amaçsal yorumu aşağıdaki şekilde ifade edilebilir: (Ayrıca bkz.
Alexy 1989, 198 ve devamı).

Öncül 1: Çeşitli hukuki somut nedenlerle ve otorite dayanaklarıyla desteklenen bir yoruma göre,
L hükmü, Z hedefine ulaşmak için bir araçtır.
Öncül 2: L’nin R kuralını içerdiği şeklinde yorumlanmaması hâlinde, Z’ye ulaşılamaz.
Sonuç: L, R kuralını içerdiği şeklinde yorumlanmalıdır.