Page 349 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

330 7. Hukuki Muhakeme Yöntemleri

yapmasıyla ulaşamayacağı bazı bilgiler verir. Böylece en az iki şey öğrenilmiş olur: söz
konusu genel kuralın emsal nitelikteki davayı kapsadığı ve kıyaslanabilir davaları kapsa-
yacak şekilde genişletileceği.
Söz konusu dava, bir açıdan bir kanun hükmüyle düzenlenen davalara benzerken, aynı anda
başka bir açıdan da başka bir kanun hükmünde düzenlenen davalara benzeyebilir. Yasal kıyas
kabul edilebiliyorsa yani mefhumu muhalif kabul edilemiyorsa, kişi hangi kıyas yöntemini
seçmesi gerektiği sorunuyla karşı karşıya kalır.
Kararın kıyas yöntemleri arasında yapılacak bir seçim olarak değerlendirildiği, yukarı-
daki bölüm 7.1.2’de verilen NJA (1950 s. 650) davasını hatırlayalım.
Başka bir örnek (1988’den beri yürürlükte olan bir kanunla geçerliliğini yitirmiştir),
evliliğe benzer olan birlikte yaşama sırasında edinilen mülkün kime ait olduğu sorusuy-
la ilgilidir (karşılaştırma için: Bengtsson 1969). Tarafların ayrı olarak ele alınması ve
dolayısıyla bir eşyayı satın alan partnerin bu eşyanın sahibi olacağı sonucuna varılması
doğru bulunmuyorsa, aşağıdaki kıyaslar arasından seçim yapılabilir:
a. Dava, evlilikle ilgili benzer davalarla kıyaslanmak suretiyle ele alınabilir ve Evlilik
Kanunu’ndaki kurallara göre karara bağlanabilir.
b. Söz konusu dava, ticari ortaklık için yapılan satın alımlara benzer olarak da ele alı-
nabilir. Bu durumda satın almanın her iki taraf hesabına yapıldığı kabul edilecek ve
bu nedenle müşterek mülkiyet hakkı söz konusu olacaktır.

Farklı kıyas yöntemleri arasında seçim yapılırken, kıyas ve mefhumu muhalif ara-
sındaki seçimde elde edilenlere benzer hususlar dikkate alınır.
Muhakeme normları A1-A10, kıyas ve mefhumu muhalif yönteminin kullanımı ara-
sındaki seçimi nispeten değişmez hâle getirmekte ve böylece, diğer koşullar aynı kal-
mak üzere, seçimin keyfiliğini kısıtlamaktadır. Böylelikle (diğerlerinin yanı sıra genel-
liğe işaret eden dolayısıyla adalete katkıda bulunan) tutarlılık ile diğer yandan hukukun
değişmezliği ve hukuki kararların öngörülebilirliği arasında yapılacak tartma ve denge-
leme işlemleri için bir ölçüde destek sağlarlar. Bu destek, seçimi daha rasyonel hâle
getirir.

7.4.6 Evleviyet Argümanı (Argumentum a Fortiori)

Aşağıdaki muhakeme normları, evleviyet argümanının iki biçimini ifade eder:
A11 Eğer kanun kişinin daha fazlasını yapmasına izin veriyorsa, aynı zamanda daha
azını yapmasına da izin veriyordur [çoktan aza doğru argümanı (argumentum a
maiori ad minus)].
A12 Eğer kanun kişinin daha azını yapmasını yasaklıyorsa, aynı zamanda daha faz-
lasını yapmasını da yasaklıyordur [azdan çoğa doğru argümanı (argumentum a
minori ad maius)].

Evleviyet argümanı, kıyas yoluyla güçlendirilen bir muhakemedir. Bir durumun di-
ğerine benzer şekilde ele alınması gerektiği sonucuna varılır. Bunun nedeni, sadece
durumların benzer olması değil, aynı zamanda sonraki durumun bu şekilde ele alınmayı
önceki durumdan daha fazla hak etmesidir.