Page 351 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

332 7. Hukuki Muhakeme Yöntemleri

7.5 Kanunların Amaçsal Yorumu

7.5 Kanunların Amaçsal Yorumu
7.5.1 Temel Yapı
Bir kanunun amaçsal yorumu, kanunun amacına göre yorumlanmasıdır. Temel yapısı
Alexy’ye göre şu şekildedir (karşılaştırma için: yukarıdaki bölüm 4.3.4’teki J.5; karşı-
laştırma için: Koch ve Rüssmann 1982, 259):
Öncül 1: Z durumunun elde edilmesi öngörülmektedir.
Öncül 2: Eğer kişi H’yi yapmamışsa, o zaman Z’yi elde etmesi mümkün olmayacaktır.
Sonuç: Kişinin H’yi yapması gerekir.
Bu iki öncülden sonuca atılan adımın tamamen mantıksal olmadığı öne sürülebilir.
Adımın mantıksal karakterini sağlamak için aşağıdaki ek önermeye ihtiyaç vardır:
Eğer
1. Z durumunun elde edilmesi öngörülmekteyse ve
2. Kişi H’yi yapmadığında Z’yi elde etmesi mümkün olmayacaksa, o zaman kişinin
H’yi yapması gerekir.
Dolayısıyla aşağıdaki çıkarım tamamen mantıksaldır:

Öncül 1: Z durumunun elde edilmesi öngörülmektedir.
Öncül 2: Eğer kişi H’yi yapmamışsa, o zaman Z’yi elde etmesi mümkün olmayacaktır.
Öncül 3 Eğer
1) Z durumunun elde edilmesi öngörülmekteyse ve
2) kişi H’yi yapmamışsa, o zaman Z’yi elde etmesi mümkün olmayacaktır,
o zaman kişinin H’yi yapması gereklidir
Sonuç: Kişinin H’yi yapması gerekir.
Bu durumda, 1. ve 2. öncüller tek başına sonucu desteklemekte ancak mantıksal olarak
onu gerektirmemektedir. Bu durumda hedefe yönelik muhakeme, esas/destekleyici
rasyonelliğin özel bir durumudur.
Öte yandan, en azından von Wright’ın tavsiyesine uyulur (1963, 167) ve mantığın
alanı genişletilirse 1. ve 2. öncüllerden sonuca atılan adımın tamamen mantıklı olduğu
da iddia edilebilir.
Üçüncü öncülün mantıksal bir ifade olduğuna işaret eden bu görüş, hedefe yönelik
muhakeme somuttan ziyade şeklî göründüğü için belki de daha sezgiseldir.
Hangi görüş benimsenirse benimsensin, hedefe yönelik muhakeme, Mantıksal ve
Destekleyici rasyonellik ile yan yana herhangi bir ayrı rasyonellik türü (“hedefe yönelik
rasyonellik”) oluşturmaz. Yalnızca Mantıksal rasyonelliğin veya Destekleyici rasyonel-
liğin özel bir durumudur. Tüm rasyonelliğin “hedefe yönelik rasyonellik” ile aynı şey
olduğu görüşünün gerekçelendirilebilirliği daha da azdır.
Ayrıca bkz. Alexy’nin rasyonellik ilkesi, yukarıdaki bölüm 4.3.3.