Page 109 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

Semantik Anlayışın Başarısızlığından Pragmatik Soruna Doğru

sisteminin evrensel pragmatik yeniden inşasında” 216 zaten mevcut

olan bir gerçekliği bulmasıdır. Böylece söylem teorisi, “bir yanda ilke-
sel olarak askıya alınabilecek düşünce ve eylem normları ile diğer
yanda bilişsel ve amaçsal rasyonel eylemi, iletişimsel anlayış
(Verständigung) ve etkileşimi sosyo-kültürel düzeyde mümkün kılan
bir dereceye kadar aşkın kurallar arasında” bir ayrım yapmaya zorla-
yan “antropolojik olarak derin kurallara” 217 ulaşır” 218 .

Bu yaklaşım ile, iletişimsel yetkinliğin dilbilimsel modeli kadar
evrensel bir öze sahip olduğunu varsayılarak, yapısalcı dilbilimin yet-
kinlik kavramı (Kompetenzbegriff) pragmatik düzeye aktarılır 219 . Bu
kuramsal bağlamda pragmatik, konuşmacıların diyalog kurabilmek
için hâkim olmaları gereken temel bir kural(lar) sistemi (Regelsystem)
olarak kabul edilir 220 . Burada yer alan ön karar (Vorentscheidung),
bilhassa söylem teorisinin Austin’in söz edimi teorisi yaklaşımına 221
eklemlenmesi sonucunda netleşir: “Ancak Austin, Wittgenstein’ın dil
kullanımlarının ‘muazzam çeşitliliği’ teorisine ilişkin görüşlerini pay-

216 Habermas, Vorbereitende Bemerkungen zu einer Theorie der kommunikativen
Kompetenz, in: Habermas/Luhmann, Theorie der Gesellschaft oder Sozialtech-
nologie?, 1971, s. 101 vd., 102.
217 Habermas, Theorie der Gesellschaft oder Sozialtechnologie? Eine Auseinan-
dersetzung mit Luhmann, in: a.g.e., s. 142 vd., 281.
218 A.g.e., s. 282.
219 Habermas, Was heißt Universalpragmatik?, in: Apel (ed.), Sprachpragmatik
und Philosophie, 1976, s. 174 vd., 205.
220 Habermas’ın evrensel pragmatik yaklaşımının bir eleştirisi için ayrıca bkz.
Kimmerle, Verwerfungen. Vergleichende Studien zu Adorno und Habermas,
1986, özellikle s. 139 vd.
221 Temel olarak, Habermas tarafından burada atıfta bulunulan söz edimi teorisinin
yorum biçimine dair sorunlar hakkında ayrıca bkz. Hermanns, Sprechkrafttheo-
rie. Zu einem Fall von Sprachmagie in der Sprachwissenschaft, in: Denison ve
diğerleri (eds.), in: Denison ve diğerleri (eds.) Grazer linguistische Studien, vol.
23, Magie: Sprache, 1985, pp. 35 vd. Bu metinde söz edimi teorisi, Haber-
mas’ın teorisinde de ele alınan Alman yorum biçiminin (Lesart) risklerine karşı
savunulmaktadır.

107