Page 107 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

Semantik Anlayışın Başarısızlığından Pragmatik Soruna Doğru

koymaktır. Bu noktada söylemin üretilme kurallarından kaynaklı bu
düzenin, bilişsel düzeydeki bir düzende kararcılığın unsurunu içerip
içermediğinin incelenmesi gerekir.

Kararcılığın unsuru, hak üzerindeki anlaşmazlığa dair kararda
yatmaktadır. Daha doğru bir ifadeyle uyuşmazlık, norm metninin dava
için ne anlama geldiği konusunda karara bağlanır. Bu unsurun çözümü
(Auflösung), ancak bu kararın en azından prensipte bir bilişsel eyleme
(Erkenntnisakt) indirgenebilmesi halinde mümkündür. Habermas haklı
olarak kararın bu şekilde bilişe (Erkenntnis) indirgenmesinin norm
metninin semantiğine dayanamayacağını belirtmektedir. Ancak bu
kabul (Konzession), Habermas’ın sorunu pragmatik düzeyde basitçe
yeniden formüle etmesini engellemez 208 . Bu amaçla, Habermas bir
metnin yorumlanmasını, “olgu karşıtı (ve) zamanı aşan bir anlayış
süreci” 209 anlamında, yazarla yapılan bir konuşma olarak kavramsal-
laştırır.
Böylelikle lafzi bir anlam ortaya koymaya yönelik pratik-semantik
süreci, geçerlilik üzerine düşünmenin (Geltungsreflexion) bilişsel ya-
pılarına indirgemenin koşulu doğmuştur: Metni anlama, öncelikle an-
lama ile ve anlamada bir anlaşmaya varma ile eş tutulmaktadır 210 . Do-
layısıyla Habermas’a göre, (pragmatik) konuşmanın durumla ilişkili
tüm hallerinde değişmez kalan evrensel kurallar keşfedilebilir. Buna
göre, konuşmada bir anlama hedefi saptanmıştır. Habermas, böylece

208 Dil hakkındaki geleneksel metafizik varsayımları pragmatik düzeyde yeniden
formüle eden böyle bir görüşün eleştirisi için bkz. Broekman, Rechtsfindung als
diskursive Strategie, in: Ballweg/Seibert (eds.), Rhetorische Rechtstheorie,
1982, s. 197 vd., 207: “Bu bağlamda dilin performatif karakterini vurgulamak,
dili kural takip eden eylem olarak oluşturmak ve söz ve eylem ikiliğini (Dua-
lität) performatif olanın tanımlaması için esas almaktır.” (s. 207). Habermas’ın
açık eleştirisi için ayrıca bkz. s. 204 vd.
209 Habermas, Theorie des kommunikativen Handelns, c. 1, 1987, s. 193.
210 Bkz. Habermas, Was heißt Universalpragmatik?, in: Habermas, Vorstudien
und Ergänzungen zur Theorie des kommunikativen Handelns, 1984, s. 353 vd.,
355.

105