Page 104 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

YARGISAL GEREKÇELENDİRME TEORİSİ

lendirme olarak hukuki gerekçelendirmenin söylem teorisine yönelik
anlayışla ilgili yönleri ele alınacaktır. 194

a) Semantikten Pragmatiğe

Alexy’ye kıyasla Habermas, hukukun semantiği konusunda daha
farklı bir değerlendirme yapmaktadır. Habermas’ın aynı zamanda bir
uyuşmazlığa dair hukuki kararcılığın unsurunu (dezisionistisches Ele-
ment), hakikatin tespitine ilişkin yalnızca daha iyi bir argümanın ku-
*
ralsız zorlamasının (zwangloser Zwang) belirleyici olduğu bir prose-
dürde çözmek istediği doğrudur 195 . Ancak buradaki çıkış noktası, ka-
nunun kontrol gücünün (Steuerungskraft) tamamen gerçekçi bir değer-
lendirmesidir; buna göre “kanun hiçbir zaman semantik bir biçim ve
bundan kaynaklı hâkime yalnızca algoritmik bir uygulama bırakacak
bir belirlilik (Bestimmtheit) kazanmaz. Felsefi hermeneutiğin göster-
diği gibi, hukukun inşasına yönelik yapısal faaliyetler, kuralları uygu-
layan yorum faaliyetiyle asla ayrılmaz bir surette iç içe geçmiştir” 196 .
Bu değerlendirmeden özel bir sonuç ortaya çıkmaktadır: “Dolayısıyla,
prosedürel rasyonalite sorunu, yargısal karar verme pratiği ve hukuk

194 Habermas’ın teorisi ile ahlaki gelişim teorileri arasındaki bağlantının eleştirel
bir şekilde tartışılmasına dair bkz. Jackson, Making Sense in Jurisprudence,
1996, s. 89 vd. Jackson’un kendi teorisi hakkında ise bkz. Jackson, Making
Sense in Law, 1995, s. 272 vd.
* Çevirmen notu: Gayri resmi yani bir hukuk kuralından kaynaklanmayan baskıyı
ifade etmektedir.
195 Ayrıca bkz. Habermas, Wie ist Legitimität durch Legalität möglich?, in: KJ
1987, s. 1 vd., 13. Söylemin idealize edilmiş koşullarının makul bir yaklaşım
dahilinde kurumsal düzenlemelerle yerine getirilmesi gerekliliği hakkında bkz.
Habermas, Diskursethik-Notizen zu einem Begründungsprogramm, in: Haber-
mas, Moralbewußtsein und kommunikatives Handeln, 1983, s. 53 vd, 102.
196 Habermas, Wie ist Legitimität ..., a.g.e., s. 11. Habermas tarafından geliştirilen
iletişimsel eylem teorisinde hukukun merkezi konumu hakkında bkz. Renk,
Recht als Ausdruck moralisch-praktischer Vernunft oder als Mittel systemisc-
her Steuerung?, in: Danielzyk/Volz (eds.), Parabel. Vernunft der Moderne?
1986, s. 59 vd., 59.

102