Page 103 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

Semantik Anlayışın Başarısızlığından Pragmatik Soruna Doğru

aynı zamanda, hukuk bilimi için yerleşik görüşlerin sorgulanması ve
sorunlarının daha kesin bir tanımına ulaşılması için bir fırsattır da.
Hukuk felsefesi ve hukuk teorisi meseleleri Habermas’ın sürekli geliş-
tirdiği ve revize ettiği bir teori durumuna (Theoriekonstellation) uy-
maktadır. 190 Bunun çıkış noktası, öncelikle dil teorisinde yatan ve Ha-
bermas’ın felsefedeki dildeki edimsel dönüşümün teorik cephaneliğine
atıfta bulunarak üstesinden gelmek istediği eleştirel bir sosyal teorinin
çıkmazlarıdır. 191 Kendisi teorisinin mimarisini (Architektonik) şu şe-
kilde tanımlamaktadır: “Dil pragmatiği, iletişimsel eylem ve rasyona-
lite teorisinin uygulanmasına hizmet etmiştir. Dil pragmatiği eleştirel
toplum teorisinin temelini oluşturmuş ve söylem teorisine yönelik
ahlak, hukuk ve demokrasi anlayışının önünü açmıştır.” 192 Haber-
mas’ın felsefi müdahalesi hukuk biliminde canlı ve verimli bir tartış-
maya vesile olmuştur. 193 Elbette, burada yalnızca rasyonel gerekçe-

mek gerekir. Bkz. Habermas, Faktizität und Geltung, 1992; ayrıca bkz. Haber-
mas, Die Einbeziehung des Andern, 1996.
190 Bunun güncel bir örneği Habermas’ın son zamanlarda hakikat kavramına dair
düzeltmeleridir. Bkz. Habermas, Wahrheit und Rechtfertigung. Zu Richard
Rortys pragmatischen Wende, in: Habermas, Wahrheit und Rechtfertigung,
1999, s. 230 vd., 256 vd.
191 Ayrıca bkz. Wellmer, Die Bedeutung der Frankfurter Schule heute, in: Wellmer,
Endspiele: Die unversöhnliche Moderne, 1993, s. 224 vd.
192 Habermas, Einleitung: Realismus nach der sprachpragmatischen Wende, in:
Habermas, Wahrheit und Rechtfertigung, 1999, s. 7 vd., 7.
193 Diğer hususların yanı sıra bkz. Keuth, Erkenntnis oder Entscheidung. Zur Kritik
der kritischen Theorie, 1993; Hilgendorf, Argumentation in der Jurisprudenz,
1991; Schlick, Abenddämmerung oder Morgendämmerung? Zu Jürgen Haber-
mas’ Diskurstheorie des demokratischen Rechtsstaats, in: Rechtshistorisches
Journal 1993, s. 57 vd.; Tönnies, Buchbesprechung: Habermas, Jürgen, Fakti-
zität und Geltung, in: Rechtstheorie 1993, s. 386 vd.; Luhmann, Quod omnes
tangit .... Anmerkungen zur Rechtstheorie von Jürgen Habermas, in: Rechtshis-
torisches Journal 1993, s. 36 vd.; Höffe, Eine Konversion der kritischen Theo-
rie? Zu Habermas’ Rechts- und Staatstheorie, in: Rechtshistorisches Journal
1993, s. 70 vd.; Engländer, Grundrechte als Kompensation diskursethischer
Defizite? in: ARSP 1995, d. 482 vd.

101