Page 290 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

6.3 Hukukun Kaynaklarına İlişkin Normlar 271

e. NJA gibi önde gelen hukuk raporlarında yer almayan (ve bu nedenle NJA’da ya-
yımlanan emsal kararlar ile aynı konuma sahip olmayan) adli ve idari kararlar
f. Kanun tasarıları
g. Hâlen geçerli olan değerlendirmeler hakkında bilgi vermeleri kaydıyla yürürlük-
ten kaldırılmış kanunlar
h. Kamu düzeni gibi bazı ağır basan nedenlerle çelişmemesi kaydıyla yabancı hukuk
i. Yerleşik değerlendirmelere kanıt oluşturan diğer belgeler, ör. çeşitli kanun tasarı-
sı komisyonlarının üyeleri, Meclis üyeleri, bakanlar vb. tarafından yapılan özel
açıklamalar
Yerleşik değerlendirmeler, hukukun (ihtiyari) kaynaklarıdır çünkü gerekçelendirmeye
ilişkin önemleri yalnızca içeriklerine değil aynı zamanda yerleşik olmalarına da bağlıdır.
Dolayısıyla somut gerekçeler olarak değil, otoritenin dayanakları olarak öne sürülürler;
karşılaştırma için: somut dayanakların karakteri ile ilgili aşağıdaki bölüm 6.3.5.
Hukuki muhakemede kullanılamayacak belgelerin bir listesini yapmak zordur. Elbette,
taraflar veya (sendikalar ya da işveren örgütleri gibi) çıkar grupları tarafından ifade edilen
siyasi görüşler, yargı kararlarının gerekçelendirilmesi kapsamında kullanılamaz. Bu olgu-
sal gerçek, mahkemelerin ve idari makamların karşılamaları beklenen objektif olma ge-
reksinimi yansıtır. Bununla birlikte, bu objektif olma gereksinimini tam olarak ifade et-
mek zordur (karşılaştırma için: Eckhoff 1987, 308 ve devamı). Belirli bir grubun, örneğin
tüketicilerin özel bir korumayı hak ettiğini gösteren materyaller kesinlikle kullanılabilir.
Hukuk öğretileri çerçevesinde, objektif olma gereksinimi kısmen farklı bir karaktere
sahiptir. Buradaki alan kısıtlaması nedeniyle, bu sorunu bir kenara bırakmam gerekiyor.
Bildiğim kadarıyla, hukukun kaynakları doktrininin giderek daha karmaşık bir hâle
gelmesi, hiçbir şekilde İsveç ile sınırlı olmayan uluslararası bir görüngüdür. Bu eğilimin
akla yatkın bir açıklaması şudur. Modern toplum giderek daha karmaşık ve dinamik bir
hâl almaktadır. Bu gerçek, mevzuatın karmaşıklığının artmasına ve hızlı bir şekilde de-
ğişmesine neden olmaktadır. Aynı zamanda vatandaşlar, kanunun son derece değişmez ve
kabul edilebilir olmasını da talep etmektedir. Mevzuat tek başına bu ön doğruları yerine
getiremez. Kanunların çok özgür bir şekilde yorumlanması belki kabul edilebilirlik gerek-
sinimini karşılayabilir ancak değişmezlik şartını yerine getirmesi pek mümkün değildir.
Kapsamlı bir otorite dayanakları dizisine ve aynı zamanda bunları tutarlı bir bütün şeklin-
de düzenlemek için göreceli bir özgürlüğe ihtiyaç vardır. Hukukun gerekli ve ihtiyari
kaynakları hem bu şekilde geniş bir dizi oluşturmakta hem de yorumlayıcının ahlaki açı-
dan gerekli değişikliği nispeten özgürce yapmasına imkân tanımaktadır.

6.3.3 Somut Dayanaklar Hukukun Kaynakları mıdır?

Ele alınan ihtiyari kaynaklar listesi somut dayanaklar içermediğinden, görünüşe göre
gariptir. Şüphesiz, onaylanan ahlaki yargılar da dâhil olmak üzere çeşitli somut daya-
naklar ileri sürülebilir. Bunlar arasında, kanunun çözüm getirmeyi amaçladığı şartlara
ilişkin tarihsel bilgi, dilin ve kavramların tarihi, kanuna tabi “şeylerin doğası” vb. kesin-