Page 275 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

Unutulmuş Pragmatik Bağlar:
Mahkeme Kararlarının Dilsel, Sosyal ve Argümantatif Koşulları

şeklinde sunmalıdır. Zira yalnızca bu bağlar, eylemi hukukun adına
gerçekleşmiş bir eyleme dönüştürebilir.

a) Değerlendirmenin Bir “Nesnesi” Olarak Hâkim

“Hukukçular karar verirken (…) gerçekte (vuku bulanın) ne oldu-
ğu” 289 meselesi, hukuka teorik ve metodolojik girişin çapının ikiye
bölünmüş olması durumudur. Eğer “gerçekte olanın” durumuna çok
fazla vurgu yapılırsa, bu durum yargı kararlarının gidişatında bağımsız
bir gerçeklik olgusu görülmesine yol açabilir ve bu gerçeklik olgusu
da uygun şekilde nesnelleştirici açıklamalarda gösterilir.

Nitekim kriminolojiden doğan ve kendisini açıkça hukuki olgula-
rın araştırılması olarak gören bilişsel hukuk psikolojisi de bu meseleye
böyle yaklaşır. Bilişsel hukuk psikolojisine göre hâkim – ayrıca hak-
kında hüküm vermek zorunda olduğu failden farksız şekilde – yasal
olanın lehinde veya aleyhindeki kararını, doğrudan doğruya ölçülebilir
çevresel faktörlerin de bir sonucu olan, kişilik özelliklerine dayanarak
verir. Bununla birlikte kararın kendisi, somut olayın ilgili çıkar açısın-
dan hesap edilen, nesnel ve ampirik olarak tespit edilebilir verilerinin
dengelenmesinden oluşur. 290 O halde, bilişsel hukuk psikolojisinin
elinde hâkim, hukukçuların aşina olduğu bir figürün ampirik bir kılık-
ta geri dönüşünü kutladığı, tek başına bir işlem makinesi haline gelir.
(Yani) hâkim “konuşan metnin sözcüsü” 291 olarak görünür. Pozitiviz-
min, hâkimi bir altlama aparatı olarak şekillendirmesine karşın hâkim,
adeta bir tür şofben gibi işler ve verilen bilgiler şeklindeki somut olay-
ları hukuka dönüştürür, yani somut olayın verilerini seçer ve bunları

289 Bkz. Friedrich Müller, Müller/Christensen/Sokolowski, Rechtstext und Textar-
beit, 1997, s. 7 (önsöz).
290 Bu yaklaşımın açıklaması için bkz. Röhl, Rechtssoziologie, 1987.
291 Bkz. Christensen, Der Richter als Mund des sprechenden Textes. Zur Kritik des
gesetzespositivistischen Textmodells, in: Friedrich Müller (ed.), Untersuchun-
gen zur Rechtslinguistik, 1989, s. 47 vd., 48 vd.

273