Page 361 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

342 7. Hukuki Muhakeme Yöntemleri

7.6 Hukuki Normlar Arasındaki Çatışmaların Çözüme
Kavuşturulması

7.6 Hukuki Normlar Arasındaki Çatışmaların Çözüme Kavuşturulması
7.6.1 Kuralların ve İlkelerin Çatışmaları

Diğerlerinin yanı sıra, indirgeme ve yasal kıyas yoluyla daha genel yeni bir norm oluş-
turma gibi kanunların düzeltici anlamlandırmasına ilişkin bazı örneklerin yanı sıra bazı
amaçsal yorumlama türlerini hâlihazırda ele aldım. Hukuki normlar arasındaki çatışma-
ların çözüme kavuşturulması, başka bir düzeltici yorumlama türüdür.
Hukuki normlar arasındaki çatışmaları tartışırken aşağıdaki ayrımları dikkate almak
gerekir.
Kurallar mantıksal, gözlemsel veya değerlendirme bakımından uyumsuz olduğunda,
kuralların çatışması meydana gelir. Mantıksal uyumsuzluk, mantıksal/dilsel rasyonellik
gerekliliğini ihlal eder. Ampirik uyumsuzluk, etkinlik gerekliliğini ihlal eder, diğer bir
ifadeyle, hedefe yönelik rasyonellik ilkesiyle uyumlu değildir; karşılaştırma için: yuka-
rıdaki bölüm 4.3.3. Değerlendirme bakımından uyumsuzluk, iki norma aynı anda uyul-
masının, mantıksal olarak, varsayılan bir ahlaki veya hukuki değere karşılık gelen üçün-
cü bir normun ihlaline işaret etmesi anlamına gelir.
Bu durumda, iki kural aşağıdaki durumlarda mantıksal olarak uyumsuz olmaktadır
(karşılaştırma için: ör. Weinberger ve Weinberger 1979, 132):
a. Kurallardan biri bir eylemin yapılmasını emrediyorken, diğeri bu eylemin yapılma-
sını yasaklıyorsa (karşıt mantıksal uyumsuzluk) veya
b. Kurallardan biri bir eylemin yapılmasını yasaklarken, diğeri bu eylemin yapılmasına
izin veriyorsa (çelişen mantıksal uyumsuzluk).
Nitelik kurallarıyla bağlantılı olarak, özel bir mantıksal uyumsuzluk biçimi oluşmak-
tadır (yukarıdaki bölüm 5.6.5’e bakınız). İki kuraldan biri, belirli bir hukuki eylemin
geçerli olması için belirli bir durumun gerekli olduğunu ifade ederken diğeri bu duru-
mun gerekli olmadığını ifade ediyorsa, bu iki kural mantıksal olarak uyumsuzdur. Şu
örnekleri dikkate alalım: Bir kural, A’nın yargı kararı verme yetkisine sahip olduğunu
belirtirken, bir başka kural sahip olmadığını belirtmektedir veya bir kural, belirli bir
sözleşmenin geçerli olması için yazılı şekilde yapılmasını şart koşarken, bir başka kural,
bu tür sözleşmelerin hem yazılı hem de sözlü biçimlerinin geçerli olduğunu kabul et-
mektedir vb.
İki kural mantıksal olarak uyumsuzsa, bunlara aynı anda riayet edilemez (veya bun-
lar eş zamanlı uygulanamazlar). Burada, izin verici kurallarla ilgili bazı sorunları göz
ardı ediyorum.
İki kural, mantıksal olarak uyumsuz olmamakla birlikte yine de başka bir nedenle
bunlara aynı anda riayet edilemiyorsa (veya bunlar eş zamanlı uygulanamıyorsa) ampi-
rik olarak uyumsuzdurlar. A kişisine her gün sabah 4’ten akşam 4’e kadar çalışma zo-
runluluğu getiren bir kural ve akşam 4’ten sabah 3’e kadar çalışma zorunluluğu getiren
bir diğer kural olmak üzere iki kural olduğunu varsayalım. Bu iki kural, ampirik olarak
uyumsuzdur. A, pratikte, günde 23 saat çalışamaz.