Page 363 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

344 7. Hukuki Muhakeme Yöntemleri

Bazı durumlarda, örneğin adaletin artırılması verimliliğin azalmasına neden olur (ve
bunun tam tersi de geçerlidir) ancak kişilerin özgürlüğünü veya eşitliğini tamamen
göz ardı eden kararların alınmaması gerekir.
Yine de Aarnio, doğru bir şekilde bazı davalarda, çatışan ilkelerden birinin, her yö-
nüyle düşünüldüğünde, davada verilen kararı etkilemeyecek şekilde tamamen ortadan
kaldırılması gerektiğine işaret etmiştir. Ahde vefa (pacta sunt servanda) ilkesi, örneğin
bir sözleşmenin makul olmadığının değerlendirildiği ve bu nedenle bu sözleşmeye hiç
uyulmaması gerektiğine karar verildiği bir durumda, bu anlamda ortadan kaldırılabilir
(karşılaştırma için: İsveç Sözleşmeler Kanunu, madde 36).

7.6.2 Çatışma Normları

Hukukçu olmayan bir kişi, örneğin bir dilbilimci, iki hukuk kuralının (mantıksal olarak,
fiziksel olarak veya değerlendirme bakımından) uyumsuz olduğunu düşünürse, bu
uyumsuzluğu açıklayabilir ve belki eleştirebilir ancak ortadan kaldıramaz. Diğer taraf-
tan, hukuki yorumlamanın temel amaçlarından biri, uyumsuzlukları ortadan kaldırarak
hukuk sistemini mükemmel düzeyde uyumlu, daha tutarlı ve söylemsel açıdan daha
rasyonel hâle getirmektir.
Aşağıdaki çatışma normları, hukukçuların hukuk normları arasındaki çatışmaları or-
tadan kaldırmalarına yardımcı olur.
C1) Hukuki normlar arasında bir çatışmanın tespit edildiği her durumda, bu normlar
yeniden yorumlanarak (ve böylece uzlaştırılarak, uyumlu hâle getirilerek) veya bu
normlar arasında bir öncelik sırası düzenlenerek bu çatışmanın ortadan kaldırılma-
sı gerekir.
İlkeler söz konusu olduğunda, yeniden yorumlama ve uyumlaştırma, öncelik sırala-
ması yapmaktan daha kolaydır. Böylece, örneğin adalet ve ekonomik verimlilik ilkeleri
bu iki ilkenin aynı anda yüksek düzeyde yerine getirilmesini mümkün kılacak şekilde
anlaşılmaya çalışılabilir. Öte yandan, örneğin adaletin her zaman verimlilikten önce
gelmesini (dünya yıkılsa da adalet yerini bulsun, fiat iustitia pereat mundus) gerektiren
bir öncelik sırasını gerekçelendirmek zor olacaktır.
C2) Birbiriyle çatışan normların yeniden yorumlanması veya öncelik sırasına konulma-
sı işlemi, bunun diğer normlar arasında benzer çatışmalarla karşılaşıldığında tekrar
kullanılabilecek şekilde yapılmalıdır. Duruma özel, diğer ifadesiyle yalnızca ele
alınan davada uygulanacak bir yeniden yorumlamayı veya bir öncelik sırasını ge-
rekçelendirmek için güçlü nedenler gerekir.
Bu çatışma normu önemli bir tutarlılık ölçütünü yani genelliği ifade eder; karşılaş-
tırma için: yukarıdaki bölüm 4.1.4 ve Alexy’nin kuralı J.8, yukarıdaki bölüm 4.3.4.
C3) Mümkünse, hukukun farklı kaynakları birbiriyle uyumlu olacak şekilde yorum-
lanmalıdır. Dolayısıyla kanunların, emsal kararların, yasama hazırlık belgelerinin
vb. yorumlanması birbirini etkilemelidir (Aarbakke 1966, 499 ve devamı).
Bu nedenle bir uyumlaştırma, genellikle bir öncelik sırası belirlenmesinden daha
önemlidir. Bu, toplumsal olarak yerleşik hukuki normların ilk bakışa dayalı karakterinin