Page 321 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

302 6. Hukukun Kaynakları Doktrini

6.8 Yabancı Hukuk

6.8 Yabancı Hukuk
Yabancı hukuk, İsveç hukuk düşüncesine elbette bir miktar ilham verebilir. Yabancı bir
kanunda yapılan kavramsal bir ayrım, yabancı bir davada sorulan bir soru vb. örneğin iç
hukukla ilgili görüş bildirirken bunlara dikkat edip etmeyeceğini kendine soran İsveçli
bir hukukçu için ilgi çekici olabilir. Bu şekilde yabancı hukuk, hukuk eğitiminde de
değerli olabilir ve böylece ilginç dava örnekleri vb. sağlayabilir.
İlham (diğer bir deyişle keşif bağlamı) sorunundan gerekçelendirme sorununa geçer-
sek, yabancı kararlar, doktrinler vb.de ileri sürülen somut dayanakların İsveç’te de ge-
çerli olduğu ilk başta net bir şekilde ifade edilebilir. Bu, örneğin nedenselliğin doğasıyla
ilgili olan ampirik nedenlerden dolayı açıktır. İsveç’teki nedensellik diğer ülkelerdeki
nedensellikten farklı olamaz. Somut pratik nedenler konusu daha karmaşık olmakla
birlikte, yabancı bir mahkeme tarafından gerçekleştirilen ahlaki muhakemenin doğru,
adil, oldukça akla yatkın vb. bulunması kesinlikle mümkündür. Nihayetinde bu, her
zaman olduğu gibi tutarlılık ve söylemsel rasyonelliğin çeşitli ölçütleri ve ilkeleri tara-
fından yönlendirilen bir tartma ve dengeleme meselesidir.
Bununla birlikte, yabancı hukuku bir tür otorite dayanağı olarak da görebiliriz. Tüm
otorite dayanaklarında olduğu gibi otorite dayanağı olarak kabul edilen yabancı hukuk,
iç hukukun değişmezliğini artırmaya eğilimlidir.
Her şeyden önce yabancı hukuk, aşağıdaki gibi özel durumlar sonucunda otorite ka-
zanabilir.
1. Uluslararası özel hukuk, uluslararası ceza hukuku vb.nin bazı yerel normları, çeşitli
şekillerde yabancı ülkelerle ilişkili olan davalarda yabancı normların uygulanmasına
izin verir.
2. Yerel normlar uluslararası hukuka da dayalı olabilir. Uluslararası sözleşmelere daya-
lı kuralların yorumlanmasında sözleşmeyi etkilemiş olabilecek yabancı hukuka bü-
yük önem verilmektedir.
NJA (1983 s. 3) davası, 1969 tarihli uluslararası bir sözleşmeye dayanan, petrol kirliliğine iliş-
kin bir İsveç kanununun uygulanmasıyla ilgilidir. Mahkeme, incelenmekte olan kuralın, sözleş-
menin kabul edildiği konferansta İngiliz delegasyonunun önerisi üzerine sunulduğunu tespit et-
miştir. Sonuç olarak Mahkeme, sözleşmeyi, İngiliz yorum kurallarına özellikle de aynı mahiyet-
te olma (“ejusdem generis”) ilkesine uygun olarak yorumlamıştır. Mahkeme, buradan hareketle
Sandiman v. Breach (1827) davasından başlayarak İngiliz davalarını incelemiştir; karşılaştırma
için: Hellner 1988, 54.
3. Uluslararası düzeyde yasama iş birliği, mevzuat birliğini sağlayabilir. Bu durumda
aynı hukuki kurallar, birden fazla ülkede geçerli olur. Bu tür yeknesak hukuki kural-
lar, bu ülkelerde yeknesak biçimde yorumlanabilir. İsveç’te bu tür durumlar, özellik-
le İskandinav iş birliğiyle bağlantılı olarak ortaya çıkmaktadır (karşılaştırma için:
Korte 1984, 700 ve devamı).
Büyük ölçekte ise AET ülkelerinde benzer bir gelişme yaşanmaktadır (karşılaştırma için: Roma
Antlaşması’nın 100-102. maddeleri).
4. Uyumlulaştırma, mevzuat yeknesak olmasa da gerçekleşebilir. 1970’lerin başında,
özellikle İsveç’te bazı etkili siyasetçiler, radikal reformları gerçekleştirme girişimle-
rini yavaşlattığı için yeknesak mevzuata karşı çıkmışlardır. İskandinav Konseyi tara-