Page 178 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

4.3 Rasyonel Söylem 159

(J.2.2) Hukuki bir yargı, ek ifadelerle birlikte, mantıksal olarak en az bir evrensel
normdan çıkarılmalıdır.
(J.2.3) Belirli bir kuralın ele alınan durumu kapsayıp kapsamadığından şüphe duyul-
duğunda, bu soruyu çözüme kavuşturan bir kural ortaya konulmalıdır.
(J.2.4) Gerekli olan ayrıştırma adımlarının sayısı, belirli bir duruma uygulanması
başka bir tartışmaya yol açmayacak ifadelerin kullanılmasına imkân sağlayacak sa-
yıdır.
Bu kurallar, tam olarak, hukuki muhakemenin genel kurallarla desteklenmesi ve do-
layısıyla bir tutarlılık ölçütüne uyması gerektiği fikrini ortaya koyar (karşılaştırma için:
yukarıdaki bölüm 4.1.5).
2. Harici gerekçelendirmenin kuralları ve biçimleri (karşılaştırma için: Alexy 1989, 230
ve devamı), kanıt ve yorumlama sorunlarıyla ilgilidir.
Alexy, bazı rasyonellik kurallarının kanıtla ilgili soruları düzenleyeceğini varsay-
maktadır, ancak bu tür kuralları formüle etmemektedir.
Alexy’nin yorumlama biçimleri aşağıdaki gibidir.
İlk başta, anlam bilimsel nedenlerin, kişinin belirli bir yorumu kabul etmesi gerektiği
(J.3.1), etmemesi gerektiği (J.3.2) veya edebileceği (J.3.3) sonucunu destekleyebilece-
ğini doğru bir şekilde vurgulamaktadır. Ardından “tarihsel” yasa koyucunun niyeti
ışığında, “genetik” yorumlamayı ele almaktadır (J.4.1 ve J.4.2). Son olarak, “tarihsel”
yasa koyucunun niyetinden bağımsız olarak, kuralın amacını objektif olarak belirlemeye
yardımcı olan “teleolojik” yorumu tartışmaktadır (J.5).
Alexy, bazı muhakeme biçimlerinin tarihsel, karşılaştırmalı ve sistematik yorumla-
mayı düzenlediğini varsaymakta, ancak bu biçimleri formüle etmemektedir. Bununla
birlikte, en uygun hukuki yorumlama için aşağıdaki rasyonellik kurallarını formüle
etmektedir.
(J.6) Doygunluk (nedenlerin tam olarak ifade edilmesi), yorumlama yasaları içeri-
sinde kendisine bir yer edinmiş her argüman için gereklidir.
(J.7) Kanunun fiili lafzıyla veya tarihsel yasa koyucunun iradesiyle bir bağlantıyı
ifade eden argümanlar, diğer argümanlara öncelik vermek için rasyonel gerekçelere
atıfta bulunulamaması durumunda diğer argümanlardan önceliklidir.
Bu rasyonellik kuralının evrensel geçerliliğinden şüphe duyulması söz konusu olabi-
lir. Per Olof Ekelöf’un yanı sıra bazı hukukçu akademisyenler, bununla uyumlu olma-
yan yorumlama yöntemleri önermektedirler; karşılaştırma için: aşağıdaki bölüm 7.4. Bu
yöntemler tartışmalı olsa da bunları basitçe irrasyonel olarak nitelendirmek mümkün
değildir.
(J.8) Biçim olarak farklı olan argümanların nispi ağırlığının belirlenmesi tartma
kurallarına uygun olmalıdır.
(J.9) Yorumlama yasalarından biri olarak sayılabilecek, belirli bir biçime sahip olan
ve önerilebilecek her olası argüman, gereken şekilde değerlendirilmelidir.
Kurallar (J.6), (J.8) ve (J.9), yukarıdaki bölüm 4.1.4’te tartışılan tutarlılık ölçütleri ile
ilişkilidir.