Page 177 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

158 4. Ahlaki ve Hukuki Muhakemenin Nihai Gerekçesi

Bu ilke, mükemmel düzeyde rasyonel bir tartışmanın tamamen nedenlerle ve dolayı-
sıyla esas/destekleyici rasyonellik ile belirlendiği fikrini ifade eder. Aynı zamanda,
düşünce düzeyi ve konuşma düzeyi olmak üzere iki düzey arasında destek (ve dolayı-
sıyla tutarlılık) öngörür.
5. Test edilebilirlik ilkesi, her konuşmacının, diğer katılımcıların görüşlerini destekle-
yen nedenleri test edebilmesini gerektirir.
Böylelikle ilke, destekle, başka bir anlatımla esas/destekleyici rasyonellikle ve dola-
yısıyla da tutarlılıkla ilişkilidir.
6. Pratik alandaki hedefe yönelik rasyonellik (verimlilik) ilkesi özel bir niteliğe sahiptir.
İnsanlar arasındaki iletişimin verimliliği [karşılaştırma için: kurallar (1.4), (2), (3.2)-
(3.4) ve dolaylı olarak (6.2)-(6.3)] ve tartışmada belirlenen hedeflerin etkin bir şekilde
yerine getirilmesi [karşılaştırma için: biçim (4.2)] olmak üzere iki gerekliliği içerir.
Karşılaştırma için: kurallar ve biçimler (1.4), (5.1.3) ve dolaylı olarak (4.1) -(4.3), (2)-
(2.3), (3.1)(3.2) ve (3.4).

4.3.4 Robert Alexy’nin Rasyonel Hukuki Söylem Kuralları

Alexy, kişinin ne yapması gerektiğine veya ne yapabileceğine ilişkin pratik soruları
yanıtladığı için hukuki muhakemeyi bir tür pratik muhakeme olarak görür (Alexy 1989,
16 ile 212 ve devamı). Bununla birlikte, hukuki muhakemenin amacı normatif bir ifade-
nin (örneğin bir yargı kararının) kesinlikle makul olduğunu göstermek olmayıp yalnızca
yürürlükteki hukuk çerçevesinde makul olduğunu göstermek olduğundan, hukuki mu-
hakemeyi özel bir durum olarak dikkate alır. (Ancak hukuk ve ahlak arasındaki ilişkiler
hakkındaki bölüm 5.4’e bakınız).
Alexy aynı zamanda, hukuki muhakemenin rasyonelliği hedeflediğini de belirtir
(karşılaştırma için: Alexy 1989, 214 ve devamı). Hukuki muhakeme gerçekleştiren kişi,
vardığı sonuçları destekleyen nedenler sunmaya çalışır. Herkes, hukuki sonuçların bu
şekilde desteklenmesini bekler. Mahkemeler, kararlarını gerekçelendirmek konusunda
kapsamlı bir göreve sahiptir. Son olarak, “işbu kararla mahkeme A’yı on yıl hapis ceza-
sına çarptırmaktadır, ancak kararı destekleyen hiçbir neden yoktur” gibi ifadeler garip-
tir; kavramsal anormallikler oluşturmaktadır. Elbette tüm bunlar, hukuki muhakemenin
tutarlılığına katkıda bulunmaktadır.
Alexy, rasyonel hukuki söyleme yönelik aşağıdaki biçimleri ve kuralları ayrıntılı
olarak açıklamıştır.
1. Dâhili gerekçelendirmenin kuralları ve biçimleri (karşılaştırma için: Alexy 1989, 221
ve devamı) aşağıdaki gibidir.
Dâhili hukuki gerekçelendirmenin basit temellendirme ve zincirleme temellendirme
olmak üzere iki biçimi vardır. Bu mesele burada atlanabilir. Sadece yukarıdaki bölüm
1.2.1’de verilmiş olan örneklere değinmek istiyorum.
Alexy, dâhili hukuki gerekçelendirme için aşağıdaki kuralları formüle etmektedir:
(J.2.1) Hukuki bir yargı gerekçelendirilirken, en az bir evrensel normla ispatlanmalıdır.