Page 59 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

BAŞLICA PRATİK SÖYLEM TEORİLERİ

2.1. Stevenson’ın Ahlaki Yargılara İlişkin Analizi

Stevenson, ahlaki ifadeleri duygusal işlevlerinde incelemek için iki
analitik kalıptan (pattern of analysis) faydalanır. İlk kalıbın analizinden
sonra, çalışma modelleri (working models) olarak adlandırdığı aşağı-
daki şu tanımları kullanır:

(1) “Bu, yanlıştır”, “Bunu onaylamıyorum, sen de öyle yap” anla-
mına gelir.

(2) “Onun, bunu yapması gereklidir”, “Onun, bunu bitirmeden bı-
rakmasını onaylamıyorum, sen de öyle yap” anlamına gelir.

(3) “Bu, iyidir”, “Bunu onaylıyorum, sen de öyle yap” anlamına
30
gelir.
Her üç tanımlamada da tanımlayan (Definiens) iki bölümden oluş-
maktadır. Konuşmacının tutumu hakkındaki bir ifade olan ilk bölüm,
analiz edilen terimlerin betimleyici (descriptive) anlamını; emir kipi ile
kurulan ikinci bölüm ise analiz edilen terimlerin duyguya ilişkin (emo-
tive) anlamını dile getirir. Stevenson, bir kelimenin duyguya ilişkin an-
lamından “tutumları tanımlamaktan veya belirlemekten farklı olarak
onları hissettirmek veya doğrudan anlatmak için kelimenin, duygusal
31
durumlarda geçmişi dolayısıyla sahip olduğu” gücü anlar. Tanımla-
yanda yer alan emir kipleri, elbette, bu duyguya ilişkin anlamı sadece
noksan bir şekilde temsil eder. “Ahlaki yargılar, (emir kipleri gibi) bi-
linçli çabalarla değil, daha esnek bir mekanizma olan telkinle tutumları
değiştirir. Duyguya ilişkin terimler, niteledikleri konuyu tabiri caizse
parlak veya loş bir ışık altında sunar ve böylece kişilere emir vermek-
32
tense, onları tutumlarını değiştirmeye yönlendirir.” Dinleyici ahlaki

30 Ch. L. Stevenson, Ethics and Language, S. 21.
31 Ch. L. Stevenson, a.g.e., S. 33; ayrıca S. 41, S. 59, S. 61.
32 Ch. L. Stevenson, a.g.e., S. 33.

57