Page 97 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

BAŞLICA PRATİK SÖYLEM TEORİLERİ

188
hem de A’nın bakış açısından değerlendirmek zorundadır. Ancak
Hare, böyle bir değerlendirme için hiçbir kriter sunmaz.

Bununla birlikte, Hare’in kriterinin uygulanmasının normatif öncül-
ler gerektirmesi onu değersiz kılmaz. Salt benim ahlaki kanaatlerime
göre onların durumları için kabul edilebilir bulduğum şeyleri başkaların-
dan istemem bütünüyle mantıklı bir taleptir.

Ancak burada yeni bir zorluk ortaya çıkmaktadır. Bu daha zayıf ver-
siyona göre her türlü ahlaki yargının meşrulaştırılabilmesi, kendisini il-
gilendirse de konuşmacının ilgili kısıtlamaları ahlaken kabul edilebilir
bulmaya hazır olmasını şart koşar. Bu bağlamda Hare sıklıkla, Yahudi
olan bir kimseyi öldürmeyi doğru bulacak olan bir nasyonal sosyalist ör-
neğinden bahseder.

Hare, iki tür ahlaki argümantasyonu birbirinden ayırarak bu zorluk-
ların üstesinden gelmeye çalışır. İlk türün alametifarikası, konuşmacıla-
189
rın kendi çıkarlarını takip etmeleri ve bu nedenle PU ve PP uyarınca
kendi çıkarları kadar başka insanların çıkarlarını da aynı ölçüde dikkate
almalarının gerekli olmasıdır. İkinci türün belirleyici özelliği ise konuş-
190
macının çıkarlara değil, ideallere başvurmasıdır. Bir ideale sahip ol-
mak, bir şeyin olağanüstü bir biçimde iyi olduğunu düşünmek anlamına
191
gelir. Esasında Hare’in argümanının, çıkarlar ile idealler arasında veya
ideallerin kendi arasında değil, sadece çıkarlar arasında bir denge kur-
maya elverişli olması gerekir. Kimse ideallerini, başkalarının ve hatta
kendi çıkarlarının aleyhine uygulamaya çalışmadığı sürece bu, bir sorun

188 Bu konuda bkz. N. Hoerster, R. M. Hares Fassung der Goldenen Regel, S. 195.
189 Hare, çıkar kavramını isteme kavramının yardımıyla tanımlar. “Bir çıkarın ol-
ması, kişinin istediği (veya isteyebileceği) bir şeyin veya kişinin istediği (veya
isteyebileceği) bir şeyin elde edilmesi için gerekli ve yeterli araçların bulunma-
sıdır” (bkz. R. M. Hare, a.g.e., S. 157; ayrıca bkz. S. 122). İsteme kavramı da bir
hükmün kabulü kavramı ile belirlenir. “Bir şeyi istemek, bir kuralı bir şekilde
ileri sürmektir” (bkz. R. M. Hare, Wrongness and Harm, in: R. M. Hare, Essays
on the Moral Concepts, London / Basingstoke 1972, S. 98).
190 Bu bağlamda Hare, “iki tür dayanak”tan söz eder, bkz. R. M. Hare, a.g.e., S. 149.
191 Bkz. R. M. Hare, a.g.e., S. 159.

95