Page 123 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

BAŞLICA PRATİK SÖYLEM TEORİLERİ

birkaç sınırlama ve niteleme yapılması şartıyla kullanılabilir bir argüman
olarak görülebileceğini dile getirmek yeterlidir.

Bu takdirde, ahlaki bakış açısını tanımlayan kuralların, koşulların
veya kriterlerin nasıl gerekçelendirilebileceği sorusu sorulabilir. Neden
bu ahlaki bakış açısı kabul edilmelidir? Kişisel çıkarlara dayanmak ye-
terli değildir. Ahlaki bakış açısını benimseyenler, genellikle bunu sınır-
landırmak zorundadır. Baier’in akıl yürütmesi bu nedenle şu yolu izler:
Ahlaki bakış açısı gerekçelendirilmek isteniyorsa, belirli bir kişinin be-
lirli bir durumda neden onu kabul ettiği sorulamaz. Daha ziyade, insan-
ların bu bakış açısını benimsediği bir dünyanın, herkesin ahlaksızca dav-
randığı bir dünyadan, herhangi bir kimsenin bakış açısından (from the
293
point of view of anyone) daha iyi olup olmadığı sorusu sorulmalıdır.

3.4.3. Baier’in Teorisine Yönelik Eleştiriler

Bu gerekçenin sağlam olup olmadığından kuşku duyulmalıdır. Ah-
laki bakış açısını gerekçelendirmek için gelişigüzel bir kişinin bakış açısı
şart koşulur. Ancak, kendi kişiliğini göz ardı eden ve herkesin bakış açı-
sını benimseyen bir kimse, zaten ahlaki bir bakış açısı benzeri bir şeyi
benimsemiş olur. Gerekçelendirme, bu nedenle döngüseldir.
Ahlaki bakış açısını tanımlayan koşulların, ahlaki yargıların denet-
lenmesi için yeterli kriterler olup olmadığı da ayrıca tartışılmalıdır. Genel
öğretilebilir olma koşuluyla ve bu koşulun gerçekleşmesinin üç krite-
riyle, son derece şüpheli olan bir dizi ahlaki kural birleştirilebilir. Sadece
açıkça dayatılan ırk kanunlarını düşünmek burada yeterlidir. Doğrudan
herkesin ortak yararı formülü birçok soruyu açıkta bırakır. Mesela, hem
A’nın ve B’nin her birinin 2 yerine 4 birim alması durumunda hem de
A’nın 2 yerine 3 birim ve B’nin 2 yerine 5 birim alması durumunda ortak
294
bir yarardan söz edilebilir. Oysa ikincisi, pek de adil sayılmayacaktır.
Tersine çevrilebilirlik koşulu, Hare’in ahlaki argümantasyon doktrinine

293 K. Baier, a.g.e., S. 310.
294 Bu türden dağıtım sorunları hakkında bkz. J. Rawls, A. Theory of Justice, Cam-
bridge, Mass. 1971, S. 60 vd.

121