Page 211 - Microsoft Word - Lot3_GerekcelerinYazilmasiHakimlerIcinElKitabi_Matbaa

192 5. Yürürlükteki Hukuk Nedir?

rumsal olgusal gerçekler, devlet, hukuk, yükümlülükler, haklar, para, takvim, sözleşme-
ler, vaatler, evlilik, vatandaşlık, bilgi, bilim, kültür, edebiyat vb. insan faaliyetinin ürün-
leridir. İnsanların eylemlerini gerçekleştirdikleri dünya anlaşılmak isteniyorsa, kurumsal
olgusal gerçekler hakkında bilgi sahibi olmak gerekir.
Kurumsal olgusal gerçekler, Peter’ın şimdi Malmö’den Lund’a koşuyor olması gibi
kaba olgusal gerçeklerden farklıdır. Kurumsal olgusal gerçeklerin varlığı kısmen kaba
bir olgusal gerçeğe, kısmen de (örneğin Peter’ın bir maraton yarışmasına katıldığına
karar veren) normlara bağlıdır. İlgili normlar göz ardı edilirse geçerli bir bin kronluk
banknot ile sahte para arasındaki fark da anlaşılamaz. Bu tür normlar, örneğin kimin bir
şeyin sahibi olarak kabul edileceğine ve bu mal sahibinin hangi yetilere sahip olduğuna
karar verir. Ayrıca neyin bir mahkemenin kurulması sayılacağı, bir mahkemenin hangi
yetkilere sahip olduğu ve atanan bir hâkimin görevini hangi koşullar altında bırakabile-
ceği ya da bırakması gerektiği hakkında karar verir (karşılaştırma için: MacCormick
1978, 57).
Bu arada, kurumsal ve kaba olgusal gerçekler arasındaki bu farkın en iyi analizini
Hukuki Realistler sunmuştur (karşılaştırma için: aşağıdaki bölüm 5.5). Örneğin
Hägerström’e göre mülkiyet, bu hakkı ihlal eden bir kişiye karşı zor kullanılması ile
aynı değildir çünkü hak önce zor kullanılması ise daha sonra (örneğin biri malı çalmış-
sa) gelir. Mülk sahibinin mülkü kullanması ile de aynı şey değildir. (Sahibi malı kaybe-
debilir ve bir hırsız bu malı kullanabilir.) Mülkiyet ile mülkiyeti idare eden hukuki ku-
rallar da özdeş değildir. Dilin kendisi böyle bir özdeşleştirmeye karşı çıkmaktadır. Kişi-
nin hukuki kurallara sahip olmadığı ve fakat mülkiyet hakkına sahip olduğu iddia edile-
bilir.
Karşılaştırma için: Hägerström 1953, 322 ve devamı ile Olivecrona 1959, 127 ve de-
vamı. Ayrıca bkz. Olivecrona 1939, 75 ve devamı ile 1971, 182 ve devamı ile 186 ve
devamı. Ross 1958, 172; Ekelöf 1952, 546 ve devamı.
Bununla birlikte, Realistler mülkiyet gibi olgusal gerçeklerin olmadığı sonucuna va-
rırken, Kurumsal Pozitivistler bunları özel bir olgusal gerçekler sınıfı olarak kabul eder-
ler.
Kurumsal olgusal gerçekle bilgisi, içsel bir bakış açısı gerektirir.
MacCormick, Hart’ın içsel bakış açısı kuramını geliştirmiştir. Hart, bir hukukçunun
hukuk normlarını “davranış rehberleri olarak kabul eden ve kullanan grubun bir üyesi
olarak” gördüğünü vurgulamıştır (Hart 1961, 86). MacCormick aşağıdaki ayrımı ekle-
miştir. Bir gözlemcinin, başka bir kişinin davranışını “ilgili kişi tarafından rehberlik
edici, bu çerçevede normları ve normatif olanı anlamak için yeterli standartlar olarak
kullanılan standartlar açısından” değerlendirdiği ve kavradığı “bilişsel olarak içsel” bir
bakış açısı vardır. “Ancak bu, ‘istemli biçimde içsel’ bakış açısına, bu kapsamda [bu
standartlara] uymaya istemli olarak bağlı olan bir failin bakış açısına, bu bakış açısını
ön varsaydığı için bağımlıdır” (MacCormick 1978, 292).
Kurumsal olgusal gerçekler zamansal olarak var olurlar. Örneğin bir sözleşme bir yıl
geçerli olabilir. Ancak mekânsal olarak bir konuma yerleştirmek zordur. “John ve Peter
arasındaki sözleşme ne kadar geniş, yüksek ve uzundur?” gibi soruların akla yatkın bir
anlamı yoktur. Weinberger, kurumsal olgusal gerçeklerin “ideal” olduğu, zamansal